LÃNG PHÍ TRONG KINH TẾ

                                               Đất Mẹ

         Chống lãng phí là chủ trương nhất quán và lâu dài của Đảng, Nhà nước ta; là yêu cầu khách quan trong hoạt động kinh tế-xã hội, nhất là trong lĩnh vực kinh tế-tài chính. Đây là vấn đề cần được nhận thức đầy đủ, sâu rộng không chỉ trong lĩnh vực chi tiêu, sử dụng nguồn lực xã hội mà còn cả trong cách thức xem xét nội dung, mức độ huy động các nguồn lực.

 Lãng phí do quy hoạch:

       Lãng phí đất do quy hoạch kém: tinh trạng đất dự án bị bỏ hoang, hoặc không sử dụng kéo dài gây lãng phí là một vấn đề bức xúc trong dư luận thời gian qua.Giao đất cho thuê là việc làm cần thiết để phát triển kinh tế, thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên đất phải được sử dụng một cách tiết kiệm, hiệu quả trên cơ sở QH sử dụng đất. Mục tiêu đặt ra la như vậy nhưng phải thừa nhận thời gian qua vấn đề này có diễn biến khá phức tạp. Trên phạm vi cả nước, tình trạng lãng phí đất, sử dụng sai mục đích, chuyển nhượng có nhiều vấn đề dẫn đến đất được giao tràn lan, nhiều chủ đầu tư năng lực hạn chế sau khi nhận đất không đầu tư hoặc đầu tư kém. Đúng là công tác QH sử dụng đất còn nhiều yếu kém. Trước đây chúng ta đã làm nhưng chủ yếu là hình thức. Nhiều nơi tùy tiện điều chỉnh QH từ mục đích sử dụng này sang mục đích sử dụng khác.

      Các dự án treo, là một nguyên nhân chính của tình trạng đất bỏ hoang và sử dụng kém hiệu quả (ảnh nguồn internet)

       Bộ trưởng bộ TN&MT Nguyễn Minh Quang đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này, trương trinh hành động cụ thể để khác phục tinh trạng đất bỏ hoang va sử dụng kém hiệu quả: Đất bị bỏ hoang hoặc chậm đưa vào sử dụng là bức xúc của xã hội hiện nay mà chúng tôi hết sức quan tâm. Bộ TNMT đã tham mưu cho Chính phủ và năm 2010, Thủ tướng đã có chỉ thị 134 chỉ đạo tăng cường kiểm tra, xử lý những vi phạm về đất đai. Chúng tôi cũng đã tiến hành tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra, chỉ đạo và cùng các tỉnh tiến hành công tác thanh, kiểm tra và xử lý đối với các trường hợp cá nhân tổ chức đã được giao đất mà không đưa vào sử dụng hoặc sử dụng lãng phí… Vấn đề này vừa rồi chúng tôi làm khá quyết liệt. Và tôi cho là các địa phương đã làm việc khá tốt. Tất nhiên việc này vừa phải làm quyết liệt nhưng cũng cần có thời gian nhất định. Ví dụ như Hà Nội vừa rồi kiểm tra và thu hồi 800ha của 11 dự án, Long An kiểm tra 57 dự án và thu hồi được khoảng 3000 ha…

Lãng phí do đầu tư:

        Báo cáo thẩm tra báo cáo trên, Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận định: lãng phí, thất thoát trong đầu tư công năm 2012 vẫn là vấn đề nổi lên được dư luận xã hội quan tâm.

        Lãng phí lớn do chất lượng xây dựng và thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội một số ngành, vùng còn hạn chế, nhiều công trình sử dụng vốn ngân sách gây lãng phí phần lớn do quy hoạch thiếu tính chiến lược; quy hoạch phát triển ngành, vùng, địa phương thiếu sự phối hợp với nhau, quy hoạch chồng lấn quy hoạch, quy hoạch vừa thừa vừa thiếu lại sớm phải điều chỉnh bổ sung, nhiều công trình được phê duyệt đầu tư vẫn phải chờ quy hoạch…Báo cáo nêu dẫn chứng, đến tháng 7.2012, Hà Nội chậm triển khai 500 công trình do chờ quy hoạch; 27 sân golf nằm ngoài quy hoạch với diện tích đất bình quân trên 10 ha/sân golf.Tình trạng phê duyệt, quyết định nhiều dự án đầu tư không tính đến khả năng cân đối về nguồn vốn dẫn đến tình trạng đầu tư bị phân tán, dàn trải, nhiều dự án, công trình thi công kéo dài, gây lãng phí nguồn lực.

        Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến hết năm 2011, tổng số nợ vốn đầu tư của 63 tỉnh, thành phố là 91.273 tỉ đồng thuộc 47.209 dự án. Tính đến tháng 5.2012, tổng số dự án sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ đã giãn hoãn tiến độ là 143 dự án.Vấn đề sử dụng vốn và tài sản tại các doanh nghiệp nhà nước cũng còn hạn chế. Nợ xấu trong hệ thống ngân hàng thương mại ở mức cao ảnh hưởng không thuận lợi tới sự phát triển bền vững nền kinh tế. Thống kê của Bộ Tài chính, của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, hiệu quả kinh doanh của khối doanh nghiệp nhà nước thấp. Nhiều tập đoàn, tổng công ty sản xuất kinh doanh thua lỗ (như Tập đoàn xăng dầu, Tập đoàn điện lực, Tổng công ty hàng hải VN…).

             

Sử dụng ngân sách sai mục đích (ảnh nguồn internet)

        Tình trạng sử dụng ngân sách sai mục đích, vượt định mức, tiêu chuẩn, dự toán vẫn tồn tại khá phổ biến và chậm được khắc phục. Trong 7 tháng đầu năm 2012, Kho bạc Nhà nước phát hiện trên 31.300 khoản chi thường xuyên chưa thực hiện đúng thủ tục, chế độ quy định, đã từ chối thanh toán trên 371 tỉ đồng. Thanh tra Nhà nước đã kiến nghị thu hồi về ngân sách trên 3.529 tỉ đồng và kiến nghị xử lý trách nhiệm nhiều tập thể, cá nhân vi phạm chế độ quản lý, sử dụng ngân sách. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, ông Nguyễn Văn Hiện gọi việc đầu tư, mua sắm công là “mảnh đất cực kỳ màu mỡ” mà tất cả các khâu đều có thể “ăn” được, gây thất thoát ngân sách của nhà nước.

 Lãng phí do khai thác:

         Lãng phí do khai thác nguồn tài nguyên (ảnh nguồn internet)

         nước ta có rất nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên nhưng chua biết khai thác và sử dụng một cách hợp lí, khai thác bừa bãi không có kế hoạch, chua biết tận dụng thời cơ. Các nguồn nguyên nhiên liệu như: khoáng sản , dầu mỏ , khí đốt, đất dai, đá. Có một số ví dụ lãng phí trong khai thác như: khai thác đá hoa trắng: Tại mỏ khai thác làm đá ốp lát, thực tế chỉ thu hồi được 20-30% khối lượng đá sản phẩm; phần còn lại có thể sử dụng để sản xuất xi măng, đồ mỹ nghệ, vật liệu xây dựng nhưng lại đang bị bỏ phí, chất đầy các bãi thải khổng lồ, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở. Nguy cơ khai thác tràn lan, tranh chấp diện tích, mất trật tự xã hội và an toàn lao động, đặc biệt là ảnh hưởng đến cảnh quan môi trường rất lớn. Những hạn chế trong quy định pháp luật, cùng với việc buông lỏng quản lý tài nguyên khoáng sản diễn ra phổ biến và kéo dài đã mang đến nhiều hệ lụy. Tài nguyên đất nước bị sử dụng lãng phí, thất thu ngân sách, hủy hoại môi trường, ảnh hưởng tới đời sống nhân dân…

 Lãng phí do chính sách:

        Việc cấp phép khai thác khoáng sản tràn lan, cùng với việc buông lỏng quản lý đã khiến doanh nghiệp (DN) tự tung tự tác, gây thất thoát tài nguyên. Để môi trường tại các vùng khai mỏ được đảm bảo, theo ông Kiên, ngoài việc tăng cường giám sát, kiểm tra của cơ quan chức năng, cần có những quy định pháp lý nhằm bổ sung khiếm khuyết của các văn bản pháp luật như: Tăng cường tính minh bạch, công bố thông tin, trách nhiệm giải trình, sự tham gia của các tổ chức xã hội và cộng đồng địa phương trong kiểm tra và giám sát bảo vệ môi trường.

         

Lãng phí nguồn điện năng (ảnh nguồn internet)

VD: Tại Báo cáo kiểm toán Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), KTNN đã chỉ ra nhiều điểm cần lưu ý. Về tỷ lệ tổn thất điện năng 10,56% của EVN, theo KTNN, con số này tuy thấp hơn đề án    do Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công thương) đề ra trong giai đoạn 2004-2010. Song nếu xét chỉ tiêu hạ mức tổn thất điện tới năm 2010 (chỉ còn 8% theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ), EVN khó có thể đạt được mục tiêu. Bên cạnh đó, KTNN cũng chỉ rõ việc quản lý nợ tại Tập đoàn còn thiếu chặt chẽ, làm phát sinh nhiều khoản nợ khó đòi. Đồng thời, KTNN cũng chỉ rõ sai phạm về sử dụng vốn vay của Công ty Điện lực TP Hồ Chí Minh khi dùng vốn vay ngân hàng xây sân tennis phục vụ hoạt động mang tính phúc lợi, nhưng lại hạch toán lãi vay vào chi phí sản xuất . KTNN đã chỉ rõ số chênh lệch tăng giá bán điện năm 2007 của EVN là 3.402,940 tỷ đồng và xác định, nếu tính cả số chênh lệch tăng giá điện vào kết quả kinh doanh 2007, tập đoàn này sẽ không lỗ 506,077 tỷ đồng mà sẽ có tổng lợi nhuận trước thuế lên tới 4.376,415 tỷ đồng. Những số liệu này sẽ là căn cứ để xác định lợi nhuận của EVN, số thuế phải nộp ngân sách cũng như việc điều chỉnh tăng giá điện trong thời gian tới…

Trong kinh tế chung ta còn rất lãng phí trên nhiều lĩnh vực, nếu như không kịp thời nhanh chóng phát hiện ra nhưng cái sai ,cái làm chưa hiệu quả để khắc phục thì đất nước sẽ ngay cang kém phát triển. Tài nguyên thiên nhiên thì có nhiều nhưng không phải là vô tận,con người phải biết sử dụng một cách hợp lí tiết kiệm,thi tương lai mới sử dụng dược lâu dài. Từ đó mới làm cho nền kinh tế ngày càng phát triển đất nước ngày càng thịnh vượng , đời sống ,chất lượng xã hội được nâng cao.

Lãng phí trong đời sống:

       Tiêu dùng xa xỉ:

                       Nguồn ảnh internet

       Ủng hộ xu hướng tiêu dùng của người dân, kểcả tiêu dùng xa xỉ bằng đồng tiền “sạch” kiếm được, song TS Nguyễn Minh Phong cũng đồng thời cảnh báo: Nếu tiêu dùng quá mức sẽ gây phản cảm, bất bình đẳng, gây sự căng thẳng trong xã hội…Trong xa hội hiên nay, với thời kỳ đất nước đang dần dần gia nhập thi trường quốc tế thì đời song của con người ngày càng được cải thiên và phát triển mạnh từ đó nhu cầu sinh hoạt của con người ngày càng tăng cao về chất lượng: ăn uống , đồ dùng, xe cộ, … tất cả đều ngày cang chất lượng hơn. Nhưng cũng từ đó con người không biết tiết kiệm tiêu dùng hoang phí , xa xĩ. Các đại gia, người mẫu , diễn viên thi nhau dùng hàng hiệu: một lúc có thể bỏ ra tiền tỉ chỉ để mua một món đồ, một cái áo ,cái váy, đấy chỉ là hình thức khoe khoang của họ. Sử dụng tiền một cách bất hợp lí.

        Phô trương trong việc hiếu, việc hỷ:

        Ở Hà Nội và nhiều địa phương trong cả nước có những việc cưới, việc tang khiến mọi người phải bất ngờ như: Dàn xe rước dâu khủng, tiệc cưới cực sang, mời nhiều sao tới dự là cách các đại gia hiện nay vung tiền thể hiện đảng cấp đó là đám cưới của thiếu gia khuấy động phố núi: đám cưới hoành tráng của thiếu gia phố núi Hương Sơn , Hà Tỉnh. Đám cưới quý tử của đại gia thủy sản ba Phạm Thị Diệu Hiền khiến người dân miền tây ao ước…Các đám cưới khủng này tiêu tốn tiền tỉ : thuê nhưng MC ,ca sĩ nổi tiếng với số tiền catxê khủng, đi đón dâu bằng dàn xiêu xe hoành tráng khiến mọi người phải bàn tán xôn xao,mơ uớc, số tiền bỏ ra cho những đám cưới kiểu này khiến cho người nge phải chóng mặt.

            

Đám cưới theo kiểu chơi trội (ảnh nguồn internet)

Thời gian gần đây ở không ít địa phương sự buông long chỉ đạo , quản lí, thiếu quan tâm tuyên truyền, kiểm tra đồng thời không có nhưng quy định cụ thể đối với cán bộ, đảng viên, công nhân viên chức nên đã nảy sinh nhiều hiện tượng không lành mạnh trong việc cưới , ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội. Ở nơi này nơi kia vẩn có cán bộ đảng viên có chức có quyền  tổ chức tiệc cưới linh đình phô trương vì động cơ hiếu danh va vụ lợi. Thậm chí có cả cán bộ lãnh đạo ghi cả chức danh trên thiệp mời cưới, có nhưng cổ cưới mời cả hàng nghìn khách , tổ chức ở các khách sạn khu du lịch sang trọng. Trong việc tang gia cũng vậy ở nhiều nơi vẫn tồn tại việc phúng viếng vòng hoa bức trướng quá mức cần thiết , ăn uống nhiều ngày, tổ chức đánh bài , đốt tiền vàng mã va các hinh thức mang tính  mê tín dị đoan … xa xĩ , tốn kém.

     Về nội dung của chữ kiệm, bác viết:” kiệm là tiết kiệm, không xa xĩ không hoang phí, bừa bãi, lãng phí là kẻ thù của tiết kiệm.”

 Lãng phí về thời gian và sức lao động:

Ảnh nguồn internet

      Hiện nay con ngươi rất ít quan tâm đến thời gian và sức lao động của mình.chúng ta chua hiểu rõ dươc tầm quan trong của chúng đối với bản thân nên chung ta chua biết tiết kiệm va sử dụng đúng. Thời gian rất quan trong vì thế chung ta cần phải làm sao cho đúng cho phu hợp để sau nay khi nhìn lại quá khứ không phải thấy hối hận vì đã bỏ lỡ qua nhiều cơ hội, quá nhiều thời gian lãng phí mà không làm được gì, mục đích gì. Còn về sức khỏe ta phải biết sử dụng hợp lí. sức khỏe được ví là quý như vàng, phải biết chân trọng nâng niu nó, đừng vì một cái gì đó mà phải hao tốn sức khỏe của mình một cách vô ích.

      Lãng phí trong tổ chức lễ hội, chào mừng kỷ niệm, tuyên dương khen thưởng:

      Chưa nước nào trên thế giới có nhiều lễ hội như VN. Đó là nhận xét của Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội (QH) tỉnh Quảng Nam, ông Ngô Văn Minh (Ủy viên Ủy ban Pháp luật của QH) khi nói về tình trạng lãng phí trong tổ chức lễ hội kiểu “trăm hoa đua nở” như hiện nay.

             

Ảnh nguồn internet

      Đúng là như thế. Chúng ta tổ chức các lễ hội mục đích nhằm phát huy sâu sắc truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc, những sự kiện có ý nghĩa giáo dục truyền thống cho các thế hệ sau hoặc nhằm quảng bá hình ảnh của vùng miền, của đất nước… là cần thiết, nhưng vì chúng ta không quản lý tốt việc tổ chức lễ hội dẫn tới tình trạng phát triển tràn lan. Hầu như tỉnh nào mỗi năm cũng có 2 – 3 lễ hội trong khi có những nội dung, sự việc không cần thiết phải như thế, không cần phải huy động tới hàng nghìn người. Thực trạng này gây bức xúc trong dư luận, chính các đại biểu QH cũng phản ứng.

     Trước đây khi tổ chức lễ hội thường mời các nghệ sĩ chuyên nghiệp để biểu diễn ca múa nhạc, chỗ nào cũng na ná những chương trình như thế. Sau đó có ý kiến phản ứng mới bắt đầu chuyển qua việc dùng diễn viên quần chúng, phong trào tại địa phương. Giờ lại chuyển sang tình trạng một đêm lễ hội cả nghìn người tham gia, tôi thấy quá lãng phí. Thậm chí, còn có cả lễ hội di sản, lễ hội trái cây… mà thực ra là không cần thiết. Tôi nghĩ trên thế giới này không có nước nào tổ chức nhiều lễ hội như ở VN. Các nước không cần tổ chức nhiều lễ hội như ta mà vẫn có những hành động thiết thực tạo dấu ấn, đem lại hiệu quả, vẫn tôn vinh được những sự kiện, giá trị lịch sử của nước họ. Nên làm ngay. Bây giờ phải đề nghị địa phương báo cáo tất cả lễ hội vừa rồi, nhất là trong năm 2009 đã tiêu hết bao nhiêu tiền ngân sách. Đó mới là con số đo đếm được, còn cộng vào đó là biết bao nhiêu thời gian lãng phí. Tôi lấy ví dụ một chiếc xe hoa tiêu tốn cỡ 40 – 50 triệu đồng, một lễ hội có năm bảy chục cái xe hoa, sở, ban ngành nào cũng có xe hoa, như thế để làm gì, mà dùng chút rồi lại gỡ bỏ, rất lãng phí. Bây giờ phải tổng kết lại để chúng ta có chỉ đạo, định hướng tốt hơn. Từ con số đó, Chính phủ có những văn bản chỉ đạo đến từng cấp để chấn chỉnh và tăng cường công tác quản lý.

Ý kiến của một số người về vấn đề này:

ĐB Phạm Phương Thảo (TP.HCM): Lễ hội ngày càng rình rang, tốn kém
Tôi cảm thấy các lễ hội ngày càng rình rang, tốn kém. Về mặt ngân sách thì cũng phải xem xét cái nào cần đầu tư, đầu tư bao nhiêu, cái nào thì để nhân dân tự tổ chức chứ không nên thiên nhiều về ngân sách nhà nước như hiện nay. Nhà nước chỉ nên đầu tư một chừng mực nào đó thôi, đối với những lễ hội cấp Nhà nước, cấp quốc gia. Chứ tràn lan thế này thì vừa tốn tiền bạc, tốn thời gian, mà lại ảnh hưởng đời sống người dân. Theo tôi, cần có sự đánh giá lại xem ngân sách một năm chi cho lễ hội bao nhiêu và báo cáo lại để QH xem xét có hợp lý không, kỷ luật chi ngân sách có đúng hay không, có tập trung cho những lễ hội đạt hiệu quả cao hay không?

ĐB Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội): Có những lễ hội mang tính man rợ
Hiện nay, ngân sách nhà nước đang tập trung cho phát triển kinh tế, thì vẫn có những lễ hội cấp xã, được nâng lên cấp huyện, huyện lên cấp tỉnh. Có những lễ hội nói về tinh thần thượng võ thời xa xưa nhưng bây giờ thì lại mang tính chất man rợ, ví dụ như đâm trâu, chém lợn. Theo tôi, ngân sách cấp xã, huyện là rất khó khăn trong việc cân đối thu chi, vậy mà phải tổ chức lễ hội, trống giong cờ mở, thuê đội này đội kia về biểu diễn thì vô lý quá. Hiệu quả về kinh tế, du lịch mà người ta vẫn nói đến thực ra cũng cần phải tính toán lại, nó không hẳn là hiệu quả, đặc biệt là ở những nơi cơ sở hạ tầng chưa tốt.

ĐB Dương Trung Quốc (Đồng Nai): Nhà nước nên giới hạn

       Nếu là lễ hội của dân, nên để cho dân làm. Với những lễ hội khác, chẳng hạn liên quan đến lợi ích, ví như du lịch, thì Nhà nước nên giới hạn, quy hoạch lại một số lễ hội có sử dụng ngân sách. Việc đo đếm hiệu quả kinh tế đối với những lễ hội này, theo tôi là không quá khó.

ĐB Lê Văn Cuông (Thanh Hóa): Nên dành tiền tổ chức lễ hội để xây nhà cho dân nghèo

       Nguyên nhân diễn ra quá nhiều lễ hội, trăm hoa đua nở là do ta chưa có thiết chế, quy định cụ thể. Quy định này phải do Nhà nước, trực tiếp là Bộ Văn hóa – Thể thao – Du lịch ban hành, quản lý. Ngoài ra, trong Luật Ngân sách hay trong hướng dẫn thực hiện Luật Ngân sách và các quy định pháp luật liên quan phải thắt chặt chi tiêu công, làm rõ những lễ hội như thế nào thì được sử dụng ngân sách. Khi đã sử dụng ngân sách nhà nước thì Nhà nước phải quản lý chặt, vì số tiền phung phí cho những lễ hội không cần thiết có thể lên tới hàng tỉ đồng, nên để giúp hàng nghìn gia đình giải quyết khó khăn về chỗ ở và các nhu cầu bức thiết của cuộc sống. Bây giờ chúng ta tổ chức bắn pháo hoa, tập luyện, huy động hàng nghìn người đi tập cả tháng trời cũng chỉ để mua vui vài tiếng, tốn kém hàng tỉ bạc, người dân đi tham dự lãng phí thời gian, liệu có cần hay không?

       Tất cả đều rất tốn kém mà không thu dươc hiệu quả cao, con ngươi thời nay dần quên đi đức tính của chủ tinh Hồ Chí Minh , không hiểu sâu xa nhưng viêc minh làm chỉ thích thể hiên bản lỉnh làm tiếu tốn tiền của hao hụt ngân sách. Chúng ta dần phải biết điều chỉnh lại bản thân nhận thức đúng từng việc làm của minh tránh xa hoa lãng phí.